శ్రీ అన్నమయ్య 611 వ జయంతి మహోత్సవము మాట-పాట-ఆట

  

 

శ్రీ అన్నమయ్య 611 వ జయంతి మహోత్సవము

మాట-పాట-ఆట

18.05.2019 - విశాఖ నక్షత్రం  - అన్నమయ్య జయంతి

17.05.2019 - శ్వాతి నక్షత్రం - నృ సిం హ జయంతి   

త్యాగరాజ గాన సభా ప్రాంగణం 

శ్రీ కామిశెట్టి శ్రీనివాసులు గారు

శ్రీ ఎం చిత్తరంజన్ గారు

జస్తీస్ రామలింగేశ్వర రావు గారు

శ్రీ వేమూరు విజయ కుమార్ గారి ఆధ్వర్యం లో

నాదసుధాకర శ్రీ డ్. వి. మోహన క్రిష్ణ గారి బృందం  

శిరీష, వైషణవి, డ్. స్వర్ణా మంగళంపల్లి,

తబలా మీద - మొహన్ గరు, వైలెన్ మీద శషిభూషన్ గారు, 

కీ బోర్డ్ మీద - గురుప్రసాద్ గారు..............

పాట మోహన క్రిష్ణ గారు; మాట - శ్రీ కామిశెట్టి వారు ............

1.  అన్నమయ్య స్తుతి - "అన్నామయ" - మోహన రాగం లో - మంగళంపల్లి బాలమురళీక్రిష్ణ గాఇ రచన

పున్నామ యాతనలు పోగొట్టు వరమన్నమయా...

అన్నామయా నీకు సాస్టాంగ వందనమన్నమయా"

మనసు పరి పరి విధాలా ఉన్నప్పుడు "హరి నామము" అలవాటు చేసుకోమని అన్నమయ్య ఉటంకించాడు.

2.  "హరినామమూ కడు ఆనంద కరమూ" మరువవో మరువవో..........స్వర్ణా మంగళంపల్లి గానం

తిరుమలలో వేంకటేశ్వర సన్నిధికి దూరదూరాలనించి వస్తారు....."గోవిందా...గోవిందా " అనుచు..

చంచలమైనటువంటి మనస్సును ఆకట్టుకోవానికి ఆ గోవిందుని సుందర వదనాంబుజమే 

3.  శిరీష - "గోవింద్ గోవింద నామము ..అని కొలువరే"

గోవిందా అని కొలువరే"  .........

చాలా అద్భుతంగా పాడింది.

గోవిందుడు ఇల్లిల్లూ తిరుగుతూఉ సామాన్య మానవుని వోల్ సంచరించాడు...

4.  "చేరి యశోదకు శిశువితడు"  - వైష్ణవి  

యశోదకు కుమారుదై ....ఎన్నో మహిమలు చేసాదుట శ్రీ క్రిష్ణుడు.  చంద్రుని పిలిచాడుట...చండ్రుడు "నన్ను పిలిచావా తండ్రీ" అంటూ  వచ్హాదుట...

5.  మోహన కృష్ణ గారు  "హరీ....హరీ...అనమ విహారీ"     "దయ నివ్రుత వికారీ,.... హరీ.....

హిఘెస్త్ హొనూఉర్ - గురువు  గారు బాలమురళిగారు ఎలా ఆలపించారో అలాగే....

పరామృతాన్ని  పంచి పెడితే పరందాముని...............

6.  "కదిరి నృశిం హుడు కంభమునా వెడలే"  - స్వర్ణా మంగళంపల్లి

7.  "ఏమి సేతువమ్మా యశోదమ్మా....కామిడి తనములకే బాలుడు"...మోహన కృష్ణ గారు..

తరువులలో మునులే సాక్షాత్కషరిస్తారు    ....వేదాలే శిలలైన కొండ.................

8.  "కట్టెదురా వైకుంఠము గానా చెయ్యిన కొండ"   ......................శిరీష 

అన్నమయ్య గురు సం స్కారాలు  ...వేకటాచక పతిదు...అతడు కదిరుడు...తత్వాలను సాన పట్టిన యోఘి....కర్మ ఫలాలను ఆశించరాదు...బ్రహ్మార్పణ చేయాలి...

9.  "తానీ.  తానీ..ఇందరి గుౠడు....శాన పట్టిన భోఘి...గ్నాన యోఘి.."

మన్స్సును హెచారించమంటున్నారు.  జన్మ జన్మ ల ఫలాన్ని అనుభవిస్తున్నాను. నీ నామములు - నా నాలుకపై ఉమండఘా ఈ కర్మలకు ఎమి చేస్తాయి

10.   "నగవులు నిజమని నమ్మేదా"...వైష్ణవి 

చాలా హాయిఘా పాడింది అమ్మాయి

ఉపనిషట్ వీదిలో విహరించే దేవుడూ...

11.  "పలుమార్లు భావంబు ఉయాలా"  - స్వర్ణ మంగళంపల్లి....

ఇంతసేపు మాట-పాట అయ్యాక - ఇక ఆట.....

నృత్య మాల ; లాస్యాంఘన స్కూల్; మరియు మంజీరా నృత్య అకాడెమి 

పిల్లలు చేసారు...........చక్కగా....

"వందేహం జగత్ వల్లభం"

అదె చూడరే మోహన రూపం

జయ లక్ష్మి వఋఅ లక్ష్మి 

మాయా మానుష మహిమ ఇదీ

వచెను అలమేలు మంగ

కులుకక నడవరో కొమ్మలాలా

ఇందరికీ అభయమ్ము లిచ్హుచేయి 

ఒకపరి కొకపరి వయ్యరివై

ఏ దైవమూ

................................................................end....................................................................

"Kiraata Vilasam " by the students of Guru Smt A. B. Bala Kondala Rao, Kuchipudi kalaa kendram, Visakhapatnam.

Please block your date"Kiraata Vilasam " by the students of Guru Smt A. B. Bala Kondala Rao, Kuchipudi kalaa kendram, Visakhapatnam. 

Kala Ratna Smt A.B.Balakondala Rao, 
Kuchipudi Kalaa Kendram &
Prof. Anuradha principal investigator for the UGC Major Research Project. 
Presents 
"KIRATA VILASAM"™ 
WE WELCOME ALL THE ART LOVERS TO COME AND WITNESS OUR GRAND KUCHIPUDI YAKSHAGANAM ON 
DT: 29 MARCH 19, TIME 6.30.PM
VENUE: KALA BHARATHI AUDITORIUM, MADDELAPALEM, VIZAG.
CONTACT: 9885399143.

https://youtu.be/MdbVOBuPTdw

https://youtu.be/7_BZ3iqUAn4

https://youtu.be/qF7J0RSzIMY

కిరాత విలాసం

శహాజీ మహారజ్ రచన - యక్షగాం

ఆంధ్రా యూనివర్సిటి రెగిస్ట్రార్, బాలా కొండల రావు గారు, ఆముక్తమాల్యద, ఫ్రొఫ్ అనూరాధ గారు - ఆమె DST project యక్షగానం లో, పసుమర్తి కేశవ ప్రసాద్ గారు, K. V. సత్యనారాయణ గారు, "ఆదిత్య" - శివుడు.

శివ-పార్వతులు నాట్యం చేసి చేసి అలిసిపోయి, కాసేపు కూర్చుని పాచికలు ఆడదాం అనుకుంటారు.  అయితే ఊరికే ఆడితే లాభం ఏమిటి? పందెం వేసుకుందాం అంటుంది పార్వతి.  మనిద్దరమే కదా పందెం ఎందుకు అంటాడు శివుడు. కాదు పందెం లేకపోతే పేలవంగా ఉంటుంది. పందెం ఉంటే ఎవరు గెలుస్తారు అన్న ఉత్కంఠ ఉంతుంది కాబట్టి ఆడబుద్ధి వెస్తుంది, పందెం కాద్దాం అంటుంది పార్వతి. సరే ఆమెను సంతోష పెట్టాటానికి శివుడు అంగీకరిస్తాడు.

ఆడువారు ఓడిపోతే మగవారు చెప్పినట్లు వినాలి అంటాడు. సరే అంటుంది.  మరి మగవారు ఓడిపోతే ఈమిచెయ్యాలి అంటే షరతు విధిస్తుంది...రుద్రాక్షలు, చండ్రుదు, త్రిశూలం, పులిచర్మం, విబూతి ఇచేయాలి అంతుంది.  నవ్వుతూ సరే అని ఆట మొదలుపెడతారు.  

అతను ఓడిపోతాడు - ఒక్కొక్కటి గా. ఆమె కి ఎనలేని "అహం" వచ్చేస్తుంది. పందెం అమలు చేయాల్సిందే అని అన్నీ తీసీసుకుని వేసుకుని మురిసిపోతుంటే నారదుదు వస్తాడు.  శివునితో అంటాదు - "నీవు శివుడవు కదా ఇప్పుదు దేవతలు, విషువు, నీ ప్రమద గణాలు మొదలుగా గల పరివారం అంతా వస్తే వారందరికీ నీ మొఖము ఎలా చూపిస్తావు? ఎవరు నిన్ను గుర్తిస్తారు అంటాదు.  మరి మహానుభావా మీరే  ఉపాయం చెప్పండి అన గానే, గత్యంతరం ఈముంది, వెళ్ళి మంచి మాట్లాదుకుని అన్నీ తెచ్చుకొండి అంటాదు.  ఆమె పంతానికి పోయి ఇచ్చినవి మళ్ళీ తిరిగి అడుగుతారా అంతూ వాదానికి దిగుతుంది.  మాటా-మాటా పెరుగుతుంది.  విడిపోతారు. 

శివుడు కిరాతుని వేషం ధరించి భూలోకాని కేగి అక్కడ సంచరిస్తూ ఉంటాడు. 

పార్వతీ దేవీ నారదుడు వచ్హి, అమ్మ నీ భర్త మరి భూలోకంలో సంచరిస్తున్నాడు కిరాతుని వేషం వేసుకున్నాడు.  ఇక్కడ నీవు వొంటరిగా ఏమి చేస్తావు?  ఆయన గానీ అక్కదా ఏ చెంచిత నో చూసుకున్నాడనుకో...మరి నీ పరిస్థితి ఏమిటి? అని.

అప్పుడు ఆమె చింతించి సఖి ని పిలిచి శివుని జాడ వితకటానికి పంపుతుంది.  వారు శివుని కానక తిరిగి వస్తారు.

గత్యంతరం లేక, చెంచిత గా వేషం కట్టి, భూలోకానికేగుతుంది.  అన్ని చోట్లా గాలిస్తుంది.  చివరకు, నారదుని సహాయంతో శివుని కలుస్తుంది. కానీ ఆయన చెంచు వేషం లో తనను వివాహమాడమంటాదు....వలదనీ, తాను వివాహిత ననీ, శివుదు తన భర్త అనీ, ఆభరణాలు ధరిస్తాడనీ, చెబుతుంది.  శివునికి ఆమె ఎవరో తెలుస్తుంది. బాగా ఆటపట్టిస్తాడు.  ఆమె విరహం తాళలేనని వాపోతుంది, తానెంత తప్పు చేసెనో అని వగచుతుంది.

నెమ్మదిగా అప్పుడు తానే శివుడని చెబూఆడు.  ముందు నమ్మదు, తరువాత కలిసిపోతుంది.

యక్షగానం లోని -

ముందుగా - రంగ పూజ

జతి స్వరం లోని జతులతో చిన్ని పిల్లలందరూ ఒకరి వెనుక ఒకరు జతులు ప్రదర్సిస్తూ రంగప్రవేసం చేయటం ఎంతో ఆసక్తిగా అనిపించింది.

వేద పండితులు నట్టువాంగం వేస్తూ... వేద పఠనం చేయటం కూడ కూచిపూడి లోని నృత్య సాంప్రదాయం చక్కగా విదితమయింది.

శ్రీ మతి ముట్నూరి పావని గారి దర్శకత్వం లో, కలా రత్న బాలా కొండల రావు గారి నట్టువాంగం, ఆదిత్య బ్రహ్మం గారు కొన్ని, శివునిగా, కిరాతుని గా "ఆదిత్య" చాలా బాగా చేసారు.  ఆయన కలారత్నా బాలా కొండల రావు గారి ద్వితీయ తనయుడు.

"మోదమున కుండలముల రుచు లమరగా" అంటూ విఘ్నేశ్వర స్తుతి తో ప్రారంభించారు................

ఒక్క క్షణం నా మనస్సు మా గురువులు, పూజ్యులు శ్రీ మతి ఉమా రామా రావు గారి ని తలుచుకోకుండా ఉండలేకపోయాను.

ఆహార్యం చాలా బాగుంది. ప్రవేశ దరువు చాలా అందంగా ఉంది. శివ పార్వతులు, సూత్రధారుడు - చంద్ర ప్రతాపుడు, జతి పార్వతి చాల ఉధృతంగా చేసింది.  వచనం ఎంతో బాగా చెప్పారు ఇద్దరూ కూడా. 

పార్వతి చెంచిత చాలా బాగా చేసింది ఆ అమ్మాయి. శివుడు-పార్వతి ఇద్దరూ కూడా ఎంతో బాగా నృత్యం చేసారు. చెంచిత దరువులు ముగ్ధ మనొహరం గా ఉన్నాయి. ఆ వయ్యరం, ఆ నడక, ఎంతో బాగున్నై...............ఇందులో కూచిపూడి అడవులు రకరకాలుగా వాడారు శివ పార్వతులు కలిసి చెంచు వారిలా నృత్యం అత్యద్భుతం. అడవులు కొన్ని, రోజూవారీ నృత్యం లో చూడని అడవులు కూడ కనబడ్డాయి.  ఆ వంపు, వయ్యారం, మనొహరం గా ఉన్నాయి............... శివ-పార్వతులు చెంచు వారిలా చేసిన నృత్యం మాత్రం మరువరాందిగా, వర్నించలీనిది గా ఉంది.  చూసి తరించటమే.  భాష కందని భావ ప్రకటన కలిగింది.  ముఖ్యం గా వారు చేసిన సాధన అందులో మిళిత మయి చక్కగా ప్రకటితమయింది. 

,.............................................................xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx..........................................

భాగవత పారిజాత కలాప నృత్య విరాజిత సత్యభామ (BHAGAVATA PAARIJAATA KALAAPA NRUTYA VIRAAJITA SATYABHAAMA)

నవ్య నాటక సమితి డైమండ్ జూబ్లీ సెలెబ్రేషన్స్ లో భాగంగా,  భారతీయ శాస్త్రీయ నృత్య , సంగీత రీతుల పరిశోధనాత్మక ప్రసంగ పరంపరలో, 29th అక్టోబరు, 2019 సోమవారం సాయింత్రం, చిక్కడపల్లి త్యాగరాయ గానసభలో,  "భాగవత పారిజాత కలాప నృత్య విరాజిత సత్యభామ" అనే  సెమినార్ జరిగింది.

అందులో భాగంగా ప్రఖ్యాత నాట్యాచార్యులు, హంసా అవార్డు గ్రహీత , శ్రీమతి మద్దాళి ఉషా గాయత్రి, ‘అభినవ సత్యభామ’,సంగీత నాటక అకాడమి పురస్కార గ్రహీత , శ్రీ కళాకృష్ణ, ప్రముఖ నాట్యాచార్యులు శ్రీ యేలేశ్వరపు చలపతి శాస్త్రిగారు, నాట్యస్వర కన్వీనర్, శ్రీ జి.వి. అన్నారావు గారు , ‘లాస్య కౌముది ‘డా.పి. ఇందిరాహేమ, కూచిపూడి నర్తకీ శిరోమణి జి. ఇందుమతి గార్లను  ఆదరపూర్వకంగా సత్కరించుకున్నది టీం-నవ్య నాటక సమితి.

1975-76 లలో చిక్కడ పల్లిలో విజయ కుమార్ గారి ఇంటి వద్ద గురు జగన్నథ శర్మ గారు, కళా క్రిష్ణ గారు, ఉషా గాయత్రి గారు ఉండేవారుట. ఆయనే హేరోయిన్ గా వేసారుట, All India competitions కి జుద్గె గా వచ్చారుట.  ఉషాగాయత్రి 1977-78 లో "గీత గోవిందం" choreography, rehearsals ఇంట్లోనే అయ్యాయిట. అందులో కత్తి పట్టు కోవాలిట.

ముందుగా శ్రీమతి, జి ఇందుమతి గారు, కూచిపూడి లో సత్యభామ, గురించి మాట్లాడారు. సత్యభామా కలాపం గురించి తెలియని వారుండరు. ‘భామనే సత్యభామనే ‘, ఈ పాట ప్రతి తెలుగు నోట ఆడుతూనే వుంటుంది. కానీ యీ భామా కలాపంలో పలు రీతులు, వున్నాయని, వాటి గురించి చాలా మందికి తెలియదు. ఈ భామాకలాపంలో సత్యభామ, కృష్ణుల ప్రేమ కథాంశం. ఇందులో మాధవి,కృష్ణుడు,సత్యభామ ముగ్గురు పాత్రలు వుంటాయి. జీవాత్మ, పరమాత్మల అనుసంధానానికి ప్రతీక, ఈ భామాకలాపం. సత్యభామ విరహంలో, జీవాత్మ, ఆ పరమాత్మ కోసం పడేతపన, వేదన అనేక మార్గాలలో కనబడుతుంది - జపం, ఆరాధనా మొ". సత్యభామ మధుర భక్తికి నిదర్శనం. దీన్ని సిద్ధేంద్ర యోగి అద్భుతంగా సృష్టించారు అన్నారు ఇందుమతి గారు. 
విభావ-అనుభావ-వ్యభిచారీ భావాలు, అష్టవిధ నాయికల్లో ఒక 5-6 నాయికలూ, నవరసాలు, మాధవి ద్వారా హాస్య రసం పండించే కలాపాలు, అలంకార శాస్త్రాన్ని గుప్పించి, అన్నీ కలబోసినది భామాకలాపం - సిద్ధేంద్ర  యోగి రచనలు చేసారు అని అన్నారు. ఓలేటి పార్వతీశం గారు శిథిల భాగాలన్నీ కూర్చి పూర్తి చేసారు. 
పూర్వం మూడురోజులు ప్రదర్శించే వారట. సత్యభామ జడ గురించి మాట్లాడుతూ , ఇందులో వేణి వృత్తాంతం బహు రమణీయం అన్నారు. పాము పాడగ విప్పినట్లుంటుంది. 27 నక్షత్రాలు,సూర్య చంద్రులతో శోభాయమానమై విరాజిల్లుతుంది . సత్యభామ జడ కేవలం లాస్యాభినయానికి ప్రతీక కాదనీ, దానిలో యెంతో పరమార్ధముందని చెప్పారు. విశ్వ కర్మ చెప్పిన దానిని బట్టి మోహినిగా విష్నువు కూడా జడ ను ధరించాడు. సత్యభామ ఖండిత నాయిక. అందువల్ల జడను ఆయుధంగా కూడా వాడటం పరిపాటి.  అందుకే మనకు బాపు-రమణల రెండు జడల సీతలు జడ ను వాడే రీతిని ఎలా కూడా చూపించడం వారి సినిమాలకు ప్రత్యేకం. ఇందులో దరువులు , ఆనందభైరవి, భైరవి, ముఖారి రాగాలలో, విలంబ లయ లో  వుంటాయి అని అన్నారు. భామనే, సత్యభామ నే…. అంటూ  ప్రవేశ దరువు, రాయబారం, మాధవి ఎంత్ర్య్, సత్యభామ - మాధవి ల సంభాషణ వాచికం లొ చెప్పారు.  మందులు, ఓషధములు గురించి మరియు, వారాల నగల గురించి, గ్రహములు, ఆభరణములు, పుష్యరాగం వంటి మంచి రాళ్ళ గురించి, బ్రుహస్పతి గురించి ఎన్నో రకాల వివరాలు మాధవి పాత్ర ద్వారా పలికిస్తారు.  చక్కటి అభినయంతో ప్రదర్శించి చూపారు. వినికి పట్టు, రాయబారం, మంజుల పట్టు, మూర్చ పట్టు, గ్రంథం, మర్మాల పట్టు ల గురించి వివరించారు. అద్భుతంగా సాగింది వారి ప్రసంగం.

నవ్యనాటక సమితి సమన్వయ కర్త శ్రీమతి సుధామాల గారు మాట్లాడుతూ, యీ భామా కలాపం మీద ప్రబంధ సాహిత్య ప్రభావం చాలా వుంది అన్నారు. నాట్యం,సంగీతం, హరికథ ప్రక్రియలు , పూర్వం ప్రజలకి విజ్ఞాన సాధకాలుగా వుండేవన్నారు. ఇందులో మాధవి పాత్ర, జీవాత్మని పరమాత్మ దగ్గరకు నడిపించే గురువు అన్నారు. మధ్యలో హాస్యం, రత్న శాస్త్రం, అలంకార శాస్త్రం లాంటి యెన్నో విషయాలు ఆవిష్కరింప బడతయ్ అన్నారు. 16 వర్ణలలో చేసేది - చిన్న విషయం తీసుకుని 3 - 5 రోజులు పొడిగించి పొడిగించి చేసేవారని చెప్పారు.  నాట్యం కార్యక్రమం, సాయిత్యం-రసాలు - సామాన్య ప్రజలకు చెప్ప టానికి, మాధవి పాత్ర ఒక "గురువు" లాగా జీవాత్మ నుంచి పరమాత్మ వైపు వెళ్ళటానికి, నడిపించటానికి చణుకులు, చలోక్తులూ విసురుతూ, హాస్యం పండిస్తూ సాగేదనీ చెప్పారు.   

తరువాత శ్రీమతి ఇందిరా హేమ గారు తూర్పు భాగవతం గురించి మాట్లాడారు. తూర్పు అంటే, ముఖ్యంగా శ్రీకాకుళం, విశాఖపట్నం ప్రాంతపు కవులు, గాయకుల సృష్టి ఈ భామాకలాపం. కొంతమటుకు జానపద ప్రక్రియ లాగా వుంటుంది.  ఇందులో వాద్యకారుడు మృదంగం మెడలో కట్టుకు వాయిస్తారుట. రాత్రి 8గంటలకు మొదలయి, తెల్లారి 8 గంటల దాకా ప్రదర్శన సాగుతుంది, అంతసేపు నుంచొని వాయించాలి . దాన్నే మద్దెల అనికూడా అంటారుట.  మగవారు స్త్రీ  వేషం వీసుకుని చేస్తారు.  తెరపట్టు కుని చేస్తారు.  20 ని!! రాగం తీసి, ఆరున్నర శ్రుతి లో అప్పుడు భామనే మొదలు పెడతారు. చదువు వచిన వారు కాని, పుస్తకం పట్టుకున్న వారు కాని ఉండరు.  అన్నీ నోటికే చెబుతారు. 7 ఉత్తరాలు మాత్రమే దొరికాయి.  చూరులో పెట్టటం మూలంగా పోయాయి పుస్తకాలు.  కాకర పట్టు నరసిమ్హా చారి గారు, కూన పాటి విజయ రాఘవ గారు వీరందరికి బంగారు తొడుగు చేయించి పోషించారు.  చోడవరం, పెద్దాపురం జమిందారులు పోషించిన కళ ఇది.  ప్రవేశ దరువు గంటన్నర నుంచి రెండు గంటలు  చేస్తారు.  దది మదన దరువు ...................దదిదీ...దదిదీ...విందనా...మదనా అనుచును చేస్తారు.  చూర్నిక లోని గుక్క తిప్పుకోకుండా చెప్పెస్తారు. మ్రుదంగం చాలా బాగుంది.  రెండు చేతులతో ఒక వైపే వాయిస్తారు. క్రిష్నుని ముద్ర కొద్దిగా వేరుగా పడతారు.
ఇది గురువుల దగ్గర నుంచి, తల్లి తండ్రుల దగ్గరనుంచి వంశపారంపర్యంగా నేర్చుకుంటారుట. 1971 లో నటరాజ రామకృష్ణ గారు దీన్ని గ్రంధరూపంలో తీసుకొచ్చారు అన్నారు. భగవంతుడి గురించి చెప్పేదంతా భాగవతం అని అన్నారు. జమిందారులు, సంస్తానాధీశ్వరులు దీనిని పోషించేవారన్నారు. ఇందులో మృదంగం రెండుచేతులూ ఒక పక్కవుంచి వాయిస్తారని, నృత్యం వుంటుంది కానీ, దేశీ పద్ధతిలో వుంటుంది, హాస్యం కూడా విభిన్నంగా వుంటుంది అని అన్నారు. విజయనగరం బాణి, బొబ్బిలి బాణి అని వుంటాయి. ఒకరు స్టెప్పులకి ప్రాధాన్యత నిస్తే, మరొకరు సంగీతానికి ప్రాధాన్యత నిస్తారు. ఇందులో ఏడు వారాల నగల వర్ణన విశేషంగా వుంటుంది. మూడున్నర నిమిషాల పాటు సమాసాలతో సంభాషణలు, చదువు రానివారు చెప్పటం విశేషం. 

చివరగా శ్రీ కళాకృష్ణ గారు, నవజనార్దన పారిజాతం గురించి మాట్లాడుతూ, అసలు సత్యభామను, తెలుగు వారు నృత్యంలో యెందుకు ప్రవేశ పెట్టారు. లక్ష్మి, సరస్వతి జడ ను పెట్టుకోవటానికి నిరాకరించితే, సత్యభామ అంగీకరించటం వలన, ఆమె న్రుత్యం లోనికి ప్రవెసింపబడింది. ఒక సామాన్య మానవుడికి ఆలు మగల మధ్య వుండాల్సిన అన్యోన్యత,అనుబంధాలు తెలియ జేయడానికి పూర్వీకులు నృత్యాన్ని సాధనంగా ఎన్నుకున్నారు. ప్రేమ, మరియు దగ్గరితనం కోసం అన్నమాట.  కూచిపూడి, తూర్పు భాగవతం, భామాకలాపం, దేవదాసీలు దేవాలయంలో చేసే నృత్యాలు భావ జ్ఞానమునకు ప్రధానంతో, నాలుగు రకాలని పెద్దలు చెబుతారు. సత్యభామా కలాపం నేర్చుకుంటే, భరతుని నాట్య శాస్త్రం చదవాల్సిన అవసరం లేదు అన్నారు. రాగ జ్ఞానానికి తూర్పు భాగవతం ప్రతీక అన్నారు. విరహావస్థలో, దుఖావస్థలో తాళం మారిపోతుంటుంది. దశప్రాణాలు తెలిసిన తరువాత, లెక్కలు నేర్చుకోవాల్సిన అవసరంలేదు అన్నారు. "జనులార వినుడీ  .....ఘనునకు".. మూడు స్థాయిలూ లేవు.

“నవజనార్ధనం “ గోదావరి తీరాన "జనార్దన స్వామీ" ఆలయాలు వుండటం, ఉత్సవాల్లో రధం వెళ్లేముందు యీ నాట్య ప్రదర్సన వుండేదట. 
110 సంవత్సరాల క్రిందటి విషయంట.   ఆరుగొలను లో 1900-99 మధ్యలో రజనీకాంత రావు గారి మేనత్త "పెండేటి సత్యభామ గారు" 9 రోజుల ప్రదర్శనగా ఇచ్చే వారుట. నాట్యశాస్త్రం మొత్తం అందులో చొప్పించారు అన్నారు. అష్టవిధ నాయికలు, మన్మధావస్థ ఎలావుంటుందీ, అన్ని వివరంగా వుంటాయి అన్నారు. స్వాధీనపతిక, అంటే నాభర్త నా చెప్పు చేతల్లో వుండాలి అనుకోవటం. స్వీయ, పరకీయ పతిక వీటి గురించి చెప్పారు. పదవ రోజున మళ్ళీ తీసుకుని వచ్చి కూర్చునే వారుట. వారు నట్టువాంగం చేస్తూ, శిష్యురాలితో అభినయం జరిపించారు. అమలాపురం వైపు సూత్రధారుడు సత్య-క్రిష్నుల మధ్యన mediator గా ఉండేవారుట. 
"భామని పిలతురే" అనే వినికిడి దరువు - కుమారి సాత్విక అభినయించారు. 
దరువు సాంప్రదాయంలో వర్ణం ఫొర్మత్ తో చేస్తే
అభినయం మొదలు
నృత్యం 
నౄత్తం తో వికసిస్తుంది 
అభినయ దరువు 
ఆట దరువు - రావే మాధవి, రావే సఖియ..రావమా..

రామేస్వరుని నన్ను అంగజుని బారువు..  
ఎక్కడైనా మొదలుపెట్టవచ్చును, .....ప్రవేశ దరువు తోనే చేయాలని లేదు.   
పున్నమ చంద్రుడు....కమలజనే....దరువు..
ఓయమ్మ లార...అదుగో...చంద్రుడు...ఉదయం...బాయెనే...

మదన పాయం..........
మందులాడిన సవతికి 
మందుబెట్టిన ....తానబడే..
"అహం" అన్నది పోయి విజ్ఞానవంతుడుని  చేయటానికి...............
ఏదమ్మ నాధుడు...ఇందరిలోన ..
"లాంతరు పట్టుకుని"...సత్యభామ వెడుతుంది...
అందుకని లాంతరు పట్టుకుని వెళ్ళినట్లు చేయాలి అన్నారు..
నటరాజ రామక్రిష్ణ గారికి జనార్ధన శర్మ గారు చెపారుట.....అలానే చేస్తారు... అన్నారు..
ము...ముదముతో శ్రీ మువ్వమదన గోపాలుడు 
సాకారముతో సంగతి మరచేను...
అంతర ఏడమ్మ నా నాధుడు...
పాటతో పాటు.. గతి కూడ మారుతుంది...
త్రిశ్ర - చతురశ్ర లోనికి మారుతుంది...
I
ఈ  సౌందర్య గర్విత-
ప్రేమ గర్విత.
ధన గర్విత...
విద్యా గర్విత... 
సత్యభామ - క్రిష్నుడు కలిస్తే భకి-రక్తి...

సామాన్యులకి ఒకలాగా-విద్యావంతులకి మరొకలాగా ఉండేల ...

శంఖం - .....చక్రం....

నేచెప్పలేనే....మగని పేరు...

పేరు చెప్పలేనే ప్రేమతో..

రూపురేఖలనీ...."నే.."

అమరకోశం - స్లోకం లోని 2ంద్ అక్షరం తీసుకుని  - సారంగ ...........రెండో అక్షరం - అతని పేరు చెప్పిస్తుంది మాధవి... 

దువ్వ - నెల్లూరు ల్లో  రాయబారం...

II

జడవేసి చేమంతులు వేసి సత్యభామ ని కొట్టమంటే కొట్టాడు ఆ జడతో...

కోపం వచ్చి  వెళ్ళిపోతాడు...

పడక గదిలో......జడ యొక్క విషిశ్టత ,,,

ఖండితావస్తలో చూపిస్తుంది...

జదతో..కొడతారా...

అంటుంది....ఆ కోపం కొద్దీ..

శౄంగారంలో భాగవతంలో 

నువా...నేనా... అందంగా ఉన్నానా అని నట్లుగా చూపించారు.

నా వక్షస్థలం మీద నిన్ను ఎత్తుకోలేదా!!

నేనూ గొప్ప దాన్నే అంటుంది!!

మొదటి రోజు - భామనే సత్య భామనే...వరకూఉ

రెండవ రోజు భామరో...నుంచి మదన జనకుని వరకూ..

మూడవ రోజు - 3 రకాల దరువులూ....- చేస్తారు..

అభినయంలో....

పాద పద్మములు ....అలసిపోయెనే...

నెమ్మదిగా లేవటం....అలసిపోయి...

ఇవన్నీ అవస్థలు తెలుపుతాయి...

సత్యభామ ఒక అమూల్యమైన పాత్ర...

సత్యభామ - స్వాధీన భతౄక 

రాధ - సాత్విక నాయికా

........................................................అని ముగించారు..

ఉషా గాయత్రి గారు అథిది గా విచ్చేసారు

ఈ మూడు రకాల నాట్యాలూ తన థెసిస్ లో చేసానని చెప్పరు. 

తూర్పు భాగవతం ఒక రుస్తిచ్ ప్రెసెంతతిఒన్ అన్నారు.

గురువు - వేరే ఒక గురువు కి తన శిష్యులని ఐందిరా హేమ ందజేయాలి అన్నారు.

ఉషా గాయత్రి కలిసి నేర్చుకున్నారని అన్నారు.

2010 లో మూడు కలాపాలు  చేసాను అన్నారు.

కూచిపూడి - వెంకు, వేదాంతం

తూర్పు భాగవతం - కళాక్రిష్ణ గారు

కలాపాలు - దరువులు.............

లైట్లు పెట్టి, తెర వెనుక - కలాపం చేసారనీ...తెలిపారు..

3 ప్రక్రియలూ తన థెసిస్ లో ఉన్నాయి....అన్నారు

వేదాంతం జగన్నాధ శాస్త్రి గారు

నటరాజ రామ క్రిష్ణ గారు నేర్పారని అన్నారు!!

.................................................................................

BHARATEEYA STREE SHAKTI (THE SPIRIT OF BHARATH)

Some good and nice words, sentences, thoughts shared by elderly wise women to the younger generation women who are growing in an atmosphere where a lot of feminism influence has been invoked into them by the surrounding changes in the environment and is changing their focus and direction.  

While the western feminism is changing their route, focus and direction towards Indian feministic values, sadly our youth has largely turned themselves towards the west since the decade or two.  

At least, now, they have to be educated to go back to their roots, as the western women have realised their error and are coming forward to own the traditional roots which are actually very strong in our society.  So you can see them adopting and learning "yoga", "meditation", our classical art forms, "bhagwat geeta" etc.

"If a woman is educated, the family is educated, the society around is educated, in-turn the village, the town, the city, the country is educated and is nurtured" - "Atharvana veda says a married girl takes gnana sampada as her dowry" -

is what they all wanted to say. 

KEY-NOTE ADDRESS: MANANEEYA GEETHA GUNDE
CHIEF GUEST: Smt P Madhavi
President:  Dr Sharada Kesiraju (Principal Reddy College)
Venue:  Reddy College for Girls, Narayanaguda, Hyderabad
Date:  16th March 2019

Mananeeya Geetha Gunde ji in her Key note address has given several instances from Atharvana vedam 
                        in which it is written that - when a young lady was married and was going to her in-laws house she has to be sent with dowry - a smile, patience and gnana sampada. 


But it is so much distorted in the society that somehow, somewhere time along it has become -  "dowry " became "money" and if that is not there, "torture".  The smile, patience is lost.  No "gnana sampada" is given, no education. This is because a girl would ask for her "rights", talk about her "self respect" her "self esteem" will increase and so man cannot have have authority.






So, in Vedas and puranas which are thousands of years ago, there is equality.



During discussion session Smt Ananta Lakshmi garu took up this point and said- if it has to be put, infact, a woman always was given a "higher seat" and was put above only.  So if it is talked as "equality" we are bringing them down.  It was thought that - instead bring "men up" so that they become equal rather than "women go down" to get equality.

As "Shakti" the goddess is always given higher plane - she is "mother" to a man and a woman also.  A mother always is above everything.  A mother only has patience, a mother only has understanding, a mother only has compassion towards the children.  A mother will not abandon the children. A mother is a protector of humanity.  

Smt Somaraju Susheela garu in her short speech to introduce the day's speakers put forth a small story - when Lord Sri Rama was going to vanavaasa, Sita mata also said "i will go with you".  He says no and tells her that there will be cruel animals in forest and it is not a picnic that he is going.  She replies that - naatha, i know what a forest is, that there will be cruel animals, they can eat us, but you are there to project me.  A man has his family, friends, people in Kingdom to see and worry about, but it is only a wife who can see her husband's needs, wants and share with him all ups and downs in his life.  So I have the right to go with you and share all that good and bad that will come along in forest for the next 14 years.  Rama did not have any answer and agrees to take her.  So Sita fought for herself and her rights to go along and accompanies him.  So she said, no one will give you "rights", you have to "earn" and "take" them.
I have attached a small video below, you can listen a little more things that she has said.

Another Speaker - Headmistress of a school - she said that

Woman from Sita to now inter-graduate student varaku kuda - Woman status brings high respect because a woman always brings with her two things - whatever may happen to her inside, she buries everything and is seen as a being with - 

a) Social consciousness - like a thread it is there underlying in whatever she does

b) Happiness being

Indian woman happiness quotient was calculated sometime ago as 14.6%.  Other countries much more. But now, they have taken it recently and found that it has reversed - 64.2% recent record n India and western world it is down.
While they measured they had been to Jammu - where bombing is going on all around - 

- women in a temple were doing  bhajan peacefully, bombing is going next door.  When questioned they said - yes it is going on there, what can we do, we tell them not to do, they don't listen.  Let them do that, we do bhajan peacefully.
Thru ages, stable, stree or prakruti or happiness..... motherhood....maharaani status as per Vivekananda....all women in India are like queens so they hesitate to give shake hand was the answer he gave when someone asked him, why women in your country don't give shake hand.  He said, it seems, in your country all people do not go and give shake hand to your Queen, right.  So they said - she is Queen, they cannot touch her.  So he said in our country all women as queens, so no one can touch her.  She is a mother, she gives birth.  It is a "kshetram" (a precious place) for birth.  So is very precious and is not to be touched by anyone.  It is sacred.

She also said - Sita had another opportunity in which she herself chose what to do - Hanuma finds her under the banyan tree, he asks her to come along with him, he will keep her on his shoulders and take her away instantly.  She refuses, she tells him to take her jewelry as a token to Rama and asks him to come, fight Ravana and take her, as it is the right of her as his wife. 

Another speaker - Veda Samhita garu said that - 

Feminism started -  in a negative sense started during 1800 -1900 during french revolution. Yet again, 

1900-2000 right to vote, sacred sanatana dharma started taking up the cause and became better.
2000-2100 modern feminists, vital parts disintegration etc (like Astadasa shakti peethas) awareness is coming to protect the womanhood.  There are only three genders as per our common knowledge, but as per economic, social and other it is thought, currently there are - using Lgbgq - 16 genders in the globalization process.

3 Wave formulation and Effect of globalization and feminism and communism, etc.

International hizab day is being celebrated now.  Is it necessary? is the question asked. In India a woman can move freely without fear unlike in other countries. Unfortunately in the western Feminism brings single mothers and broken families, living partners etc.

All that can be avoided, if only the family system in India is practiced, independence can be there to a woman with all other responsibilities too.

Another speaker - a Telugu pandit who worked as a lecturer for several years and retired - said Shakuntala whom King Dushyant married as a gandharva vivaha, did not budge but has a boy through whom she convinces King Dushyant and reunites.

During an hour discussion after lunch many women have given their opinions, given advise to youngsters present in the meeting -

1.  the "strength as a woman and liberation" - does not mean - wearing pant & shirt like a man or go and have sex freely like a man or behave authoritatively like a man.  

2.  They said - we also had boys in our classes, but they all would sit one side and we all would sit on another side. We all would discuss, talk, go to seminars, go to movies, go to picnics.  But never did we touch each other or allow them to exploit us.  We still have them to come to our houses and we go to theirs, etc.  It was all very in a healthy atmosphere.  Not like now, where a girl will go and sit in between two boys.  They only take advantage of the girl.

3.  One lady directly said that - during that teenage time, it feels good when someone touches you and it is a pleasure for that moment, but only until you have a baby.  After that, no more such pleasure is gained.  It is the "shareera dharma".  

4.  So kindly do not allow anyone to touch you or pet you.  Tell them to go and get a proper job, support and then if they are really interested to protect you, respect you and look after you for life, they can come. 

5.  They also said - we are giving degrees after degrees, but we are not finding time to tell them how to keep themselves safe and not fall into the hands of these rakshasas around them.  We must tell them first to take care of themselves and then only go ahead to do anything.  Anything only after their personal protection of their body. For it is more a mental, emotional and psychological factor and not a physical act alone.

6.  I had forgotten to write:  They also said that - Of late in society, unlike earlier time - where a student was sent to a "gurukula where the teacher or guru will guide the student for the next 14-16 years and send them into the society after a brief training period" - now a days.  Students see the teachers or guru as a "paid employee"  where the fee paid by them to the institution is given as salary to the teacher.  So they are NOT obligated to the teacher and the teacher is NO LONGER a GURU to them and so do not respect them.
SO THE ONUS OF TRAINING A STUDENT AND PUTTING HIM/HER IN RIGHT PATH FELL ON THE SHOULDERS OF MOTHER.  SO A MOTHER'S ROLE HAS TRIPLED - HOUSE WIFE OR HOME MAKER, A PROFESSIONAL AND ALSO A TEACHER OR GURU TO THE CHILDREN.  MAN HAS LITTLE ROLE IN THESE.